برای شناخت هر پدیده اجتماعی لازم است بوجود آورنده و یا بقول فلاسفه ((علت فاعلی)) آن پدیده را مورد شناسایی قرار دهیم تا به کم و کیف آن واقف گردیم.
بنا بر گواهی تاریخ، انقلاب اسلامی پدیده‌ای برآمده از بطن جامعه فعال و درحال رشد ایران است و دست خارجی در آن نه تنها دخالتی نداشته بلکه از ابتدای نهضت در سال ۴۲ در مقابل آن ایستاده است. حال سوال اینجاست که جامعه ایران چه خصوصیتی دارد که چنین نهضتی را بوجود آورده است؟ باید در پاسخ گفت بزرگترین خصوصیت این جامعه هوشیاری و ذکاوت جمعی آن است. این خصوصیت بزرگ بود که باعث شد ملت ایران از تجارب گذشته خویش مانند نهضت تنباکو، مشروطه و نهضت ملی شدن نفت درس گرفته و این بار بجای مبارزه با برخی از نمادهای فساد و همینطور مطرح نمودن خواست‌های حداقلی به مبارزه با ریشه فساد دست زده و خواست خود را آزادی جانی، فکری، سیاسی واقتصادی خود از استعمار و تمام کارگزاران آن مطرح نماید.
