روایتی از آثار مقاومت مردمی در برابر جنایت‌های پلیس جنوب
از سال 1339/1921 كه سال انحلال پليس جنوب بود نيز اسنادى در دست است كه حكايت از ادامه روند بيگانه‌ستيزى و مبارزه با نيروهاى انگليسى توسط مردم جنوب دارد. به عنوان نمونه مى‌توان به نامه بريجمن، كاردار سفارت بريتانيا در تهران، به رييس‌الوزرا قوام‌السلطنه در تاريخ اول نوامبر 1921 اشاره نمود كه طى آن به گزارش حمله 70 نفر از مبارزين جنوب به اردوگاه پليس جنوب در كازرون پرداخته است. اين مشكلات به حدى بود كه حكومت هند و مارلينگ در رمضان سال 1336 / ژوئن 1918 به طور جداگانه نظر خود را مبنى بر انحلال پليس جنوب به دولت بريتانيا اعلام كردند.
يكى از دخالت‌هاى آشكار استعمار انگلیس در ايران، تاسيس پليس جنوب بود. اين پليس كه فرماندهى آن در دست نظاميان انگليسى قرار داشت، تمامى تلاش خود را جهت حفظ منافع كشور متبوع خود به كار مى‌گرفت و در اين راستا از دست یازیدن به اقدامات مختلف نظامى علیه مردم ایران نیز هیچ ابایی نداشت.
هرچند در آغاز، دولت انگلستان علت تشكيل پليس جنوب را، حفظ امنيت و سركوب راهزنان جنوب ايران اعلام کرد اما گذشت زمان مشخص ساخت كه اين موضوع تنها سرپوشى براى حضور نظاميان انگلیسی در جنوب ايران بود تا این نیرو با گسترش نفوذ سياسى و نظامى آلمان در ايران مقابله کند؛ راه‌هاى تجارى انگلیس در جنوب را محافظت کند؛ از چاه‌هاى نفت که منبع درآمد انگلیسی‌ها بود حراست نماید و با عشايرِ مخالف مقابله کند. اين امر موجبات مخالفت و زمينه‌هاى مبارزات بعدى ساكنان جنوب ايران علیه انگلستان را فراهم آورد و عزم آنان را براى اخراج انگليسي‌ها جزم‌تر ساخت.
در بخشی از کتاب «پلیس جنوب ایران» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است، درباره نقش مردم در زوال این نیروی نظامی استعماری می‌‌خوانیم: مردم در مواجهه با جنایت‌های پلیس جنوب، در برابر آن صف‌آرایی کردند و مقاومت‌هایی نیز صورت گرفت. مخالفت با حضور نيروهاى بيگانه در ايران پس از پايان جنگ جهانى اول در سراسر كشور احساس مى‌شد و از آنجا كه شرق، جنوب و شمال ايران توسط نيروهاى انگليسى اشغال شده بود، انزجار عامه از انگليسيان شدت يافت.
از سال ۱۳۳۹/۱۹۲۱ كه سال انحلال پليس جنوب بود نيز اسنادى در دست است كه حكايت از ادامه روند بيگانه‌ستيزى و مبارزه با نيروهاى انگليسى توسط مردم جنوب دارد. به عنوان نمونه مى‌توان به نامه بريجمن، كاردار سفارت بريتانيا در تهران، به رييس‌الوزرا قوام‌السلطنه در تاريخ اول نوامبر ۱۹۲۱ اشاره نمود كه طى آن به گزارش حمله ۷۰ نفر از مبارزين جنوب به اردوگاه پليس جنوب در كازرون پرداخته است.
اين مشكلات به حدى بود كه حكومت هند و مارلينگ در رمضان سال ۱۳۳۶ / ژوئن ۱۹۱۸ به طور جداگانه نظر خود را مبنى بر انحلال پليس جنوب به دولت بريتانيا اعلام كردند.مارلينگ نيز، ضمن گزارشى به تشريح مزايا و معايب حفظ يا انحلال پليس جنوب پرداخت و در پايان خواستار انحلال آن شد. خصوصا آن كه پليس جنوب با تمامى درگيرى‌ها و گرفتارى‌هايى كه با عشاير و مردم جنوب ايران داشت هرگز به موفقيتى حتمى و قطعى دست نيافته بود. و بدين ترتيب انگليسى‌ها در حالى كه از پليس جنوب به عنوان «گرفتارى پر هزينه» ياد مى‌كردند چاره‌اى جز انحلال آن نيافتند.
منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
